تنگاب فیروزآباد و هرآنچه باید بدانید

تنگاب فیروزآباد

◀️در هجده کیلومتری فیروزآباد فارس، تنگی است که قریب به سی کیلومتر طول دارد و راه عبور و مرور اتومبیل بین شیراز و فیروزآباد است. این تنگ به “تنگاب فیروزآباد” معروف است.

◀️در انتهای این تنگ و در حدود پانزده کیلومتری شمال‌غربی شهر فیروزآباد، دو نقش‌برجسته به فاصلهٔ تقریبی سه کیلومتر از یکدیگر در سمت چپ جاده و بر دیوارهٔ سنگی کوه حجاری شده است. صحنهٔ پیروزی اردشیر بابکان از اردوان پنجم و صحنهٔ تاج ستانی اردشیر بابکان از اهورامزدا.

🔸دومین نقش برجسته حجاری شده در محل تنگاب فیروز آباد مربوط به مراسم تاج گذاری اردشیر بابکان است که در آن حلقهٔ سلطنتی از جانب اهورامزدا به شاهنشاه ساسانی تفویض می شود.

🔸نقش یاد شده در فاصله دو کیلومتری از نقش اول و بر صخره سمت راست رودخانه تنگاب حجاری شده است، طول آن شش متر و پهنای آن دو متر است.

🔸در این نقش برجسته، خدای بزرگ اهورامزدا و شاهنشاه ساسانی در دو طرف یک آتشدان کوچک و مقابل یکدیگر تصویر شده اند. قد و اندام هر دو یکسان است، فقط آرایش گیسوان و نوع تاجی که بر سر دارند آنها را از یکدیگر متمایز می سازد.

🔸اهورامزدا در سمت چپ صحنه حک شده است. اهورامزدا با دست راست حلقه سلطنتی را به شاه ساسانی که در برابرش تصویر شده است می دهد، و با دست چپ برسمی را بالا گرفته است.

🔸در مقابل او، شاهنشاه ساسانی در حالتی نقش شده است که دست راست خود را برای گرفتن حلقه سلطنتی دراز کرده است و دست چپ را مقابل صورت نگه داشته و انگشت سبابه را به علامت احترام بلند کرده است. او کلاهی بر سر دارد که بر فراز آن گوی بزرگی قرار گرفته است و در محل اتصال کلاه و گوی در پشت سر، دو نوار کوتاه از نوع نوارهایی که به حلقه سلطنتی آویزان است، به اهتزاز در آمده است.

🔸در تعلق و انتساب نام برده به اردشیر بابکان تردیدی نباید داشت؛ زیرا اولا، تاجی که شاه در این نقش بر سر دارد دقیقا همانند تاج اردشیر در نقش رجب است، ثانيا، تاج های یاد شده عینا شبيه تاجی هستند که بر سکه های نوع Va از سکه های اردشیر بابکان ضرب شده است.

🔸 بین شاه و مظهر اهورامزدا، کتیبه‌ای وجود داشته که اینک بسیاری از حروف آن ریخته و ضایع شده و تقریبا دیگر خوانا نیست.

🔸پشت سر شاه، خدمتکاری ایستاده است که مگس پرانی در دست دارد. شخصیتی که پشت مگسپران قرار گرفته است، شاپور اول است؛ زیرا در تصویر او نشانه هایی از جانشینی شاهنشاه وجود دارد. این نشانه ها عبارت اند از:

الف) کلاه بلندی که او بر سر دارد همانند کلاه شاپور اول بر سکه های نوع VI از سکه های اردشیر بابکان است. بر روی این سکه ها، صورت نیم رخ اردشیر به عنوان شاهنشاه ایران، و صورت نیم رخ شاپور به عنوان ولی عهد و جانشین شاه، هر دو با هم ضرب شده است.

ب) بر رویه سمت چپ کلاه نام برده در این نقش برجسته، نشان مخصوصی حک شده است که در دیگر نقش برجسته اردشیر بابکان در تنگاب فیروز آباد وجود دارد. این نشان بی هیچ تردیدی نشان ویژه جانشینی شاهنشاه است را نه تنها در نقش برجسته های اردشیر، که در نقش برجسته های شاپور اول بر روی کلاه هرمزد – پسر و جانشین شاپور – حک شده است.

🔸پشت سر شاپور، دو تن از بزرگان ساسانی با کلاه بیضی شکل و بدون نشانه ایستاده اند.