چُغازنبیل (دوراونتاش) :
✅در فاصله سال های ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰ میلادی با توجه به فعالیت های گسترده شرکت های نفتی خارجی در منطقه و بررسی های زمین شناسی که توسط کارشناسان این شرکت ها صورت می گرفته، یکی از کارشناسان شرکت نفت در محوطه چغازنبیل، آجر نوشته ای می یابد و آن را به هیئت باستان شناسی مستقر در شوش به سرپرستی «دومکنم» تحویل می دهد.
✅خواندن این آجرنوشته امکان شناخت یکی از شهرهای ایلامی به نام «ال اونتاش نپیریشا» یا «دوراونتاش» را فراهم می کند.
✅ پس از «دومکنم»،«گیرشمن» باستان شناس فرانسوی حفاری های چغازنبیل را ادامه می دهد. وی در مقدمه جلد اول کتاب چغازنبیل چنین آورده که:«من در سال ۱۹۵۰ تصمیم خود را گرفتم و از سال ۱۹۵۱ تا ۱۹۶۲ به موازات کاوش های انجام شده در شوش، نُه فصل حفاری پی در پی انجام گرفت».
✅ با آغاز فعالیت پایگاه در سال ۱۳۷۸ خورشیدی، باستان شناسی این پایگاه به سرپرستی دکتر بهزاد مفیدی نصرآبادی دست به مطالعات مجدد در این مجموعه زد.
✅شهر باستانی دوراونتاش با محوطه باستانی چغازنبیل در قرن سیزده پیش از میلاد توسط «اونتاش نپیریشا» پادشاه ایلامی ساخته شده است.
✅فضاهای این شهر را سه حصار متحدالمرکز تفکیک می کنند که در مرکز آنها یک معبد مطبق یا به اصطلاح باستان، زیگورات «ذیقورات» جای دارد.
✅ در طراحی شهر، فضای بین حصارهای بیرونی و میانی عمدتا به کاخ ها و خانه های شهر اختصاص داشته، بطوریکه در کاخ در گوشه شرقی و در مجاورت دروازه شاهی بنا شده است.
✅حد فاصل بين حصارهای میانی و درونی به محله مقدس معروف و برای معابد خدایان مختلف در نظر گرفته شده است.
✅اکثر معابد نیز در این بخش کشف شده اند. فضای محصور در حصار درونی اختصاص به معبد مطبق با ذيقورات داشته است.
✅این شهر در سال ۶۴۰ پیش از میلاد توسط آشور بانی پال، پادشاه آشور تصرف و ویران شد. کاوش های گسترده در این محوطه باستانی توسط «رومن گیرشمن. باستان شناس فرانسوی در دهه های پنجاه و شصت میلادی صورت گرفت.
✅در سال ۱۹۷۹ چغازنبیل با شماره ۱۱۳ در فهرست جهانی یونسکو ثبت گردیده است.
✅محوطه تاریخی چغازنبیل در خوزستان و در بخش جنوب شرقی شهرستان شوش و بر روی بخشی از امتداد چین خوردگی پهنه ساختاری از رشته کوههای زاگرس (طاقدیس سردارآباد) واقع شده است.
✅ فاصله این محوطه از شهرستان شوش در حدود ۳۵ کیلومتر و تا اهواز ۱۲۰ کیلومتر است.
✅ وجود تپه ماهورهای کنگلومرائی در شمال و شمال شرق محوطه که ارتفاعات منطقه را بوجود آورده اند، به همراه دشت فرسایش یافته جنوبی آن، باعث بوجود آمدن منطقه ای شاخص شده است و عاملی جهت اشراف محوطه چغازنبیل بر کل منطقه گردیده، این مسئله ظاهرا از نظر شهرسازان ایلامی دور نمانده است.
✅ محوطه تاریخی چغازنبیل تقریبا به جز موارد خاص و جزیی نسبت به مناطق پیرامون، حالت یکپارچگی و بکر بودن خود را حفظ نموده است. این حالت به علت قرار داشتن بر روی طاقدیس سردارآباد، بوجود آمده است.
✅ از جمله نکات قابل توجه، استقرار و ساخت شهر مذهبی دوراونتاش در نزدیکی رودخانه و بیشه زار طبیعی دز است.
✅ نزدیکی به رودخانه برتر استفاده بهینه از آب، برای شرب، کشاورزی، ساخت و ساز و غیره از جمله موارد مهمی بوده که هم اکنون نیز همچون گذشته عاملی جهت تجمع های انسانی در کنار رودخانه هاست.
✅رود دز یکی از مهمترین رودخانه های استان خوزستان بوده و شاخه های متعددی دارد. شعبه اصلی رود دز از کنار ذيقورات چغازنبیل می گذرد، فاصله آن از دوراونتاش حدود دو کیلومتر است. این رود توسط جنگلی گرمسیری و نیمه گرمسیری معروف به جنگل دز احاطه شده است.
گردآورنده : مولود عزیزی